What do you want from me? or the City will Devour you

Life can be prosaic -especially this part of the world. We may yearn for adventurous rides. But, are we ready for it? Griffin Dunne, dresses the role of Paul Hackett for a dense with paranoia and angst, and Kafka, and Theatre of the Absurd and much more, Scorsese black comedy After Hours (1985); Paul Hackett is a word processor who wants to jump out of his comfort zone; he thinks he's ready for it. He's totally up for a little sexy adventure, to spice up his plain dull life. When he meets  the siren Rosannna Arquette, he decides to follow her in the rabbit hole. She will take him on a journey in an unknown urban maze, filled with artists, weirdos, solitaires, all of them somehow dodgy. Paul hasn't got the nerve it takes, he asks the desperate "What do you want from me?" early on. To her, to his puppeteer, to the universe, to whoever is willing to answer.

Scorsese and Women; Guilt and Pleasure: Who's that Knocking

Machismo is definitely what Scorsese is linking back to most of the time;  Scorsese did direct Alice doesn't live here anymore (1974), a road-movie  that won Ellen Burstyn an Oscar, though. It's an ok melodrama, but nothing impressive. Mafia and gangsters, weirdos, defiant personalities and secret agents are definitely more impressive, especially if they have the Original Sin in the back of their  heads to give the story an unpleasant twist.

Feed the Doves

Είπε μια μακρυμαλλούσα θλιμμενη γυναίκα σε έναν γυμνό νέο άνδρα. Αυτός, υπάκουα, πήρε ένα καλάθι σπόρους και πήγε προς τα περιστέρια, με την κάμερα να αποκαλύπτει αργά τα λευκά του οπίσθια. Μετά ένας ξυρισμένος σκλάβος στέκεται με ευκολία πιότερο πάνω σε μια πέτρινη σφαίρα που τη γυρίζουν γύρω-γύρω τρεις γυμνές φιγούρες, κύριος οίδε ποιες ακριβώς. Ηλέκτρα, Αίγισθος, Ορέστης λένε τα δικά τους σε αυτή την εμπνευσμένη ουγγαρέζικη μεταφορά που εντυπωσιάζει το δίχως άλλο για το vision της.

Δε μπορώ να πω, αυτά τα μονοπλάνα του Miklós Jancsó είναι ιδιαίτερα κατατοπιστικά: αρκεί να περιμένεις να κουνηθεί η κάμερα και θα τα δεις όλα. Όλο αυτό το χορογραφημένο στυλ σκηνοθεσίας και η κάμερα που με ρευστές κινήσεις ακολουθεί μια τον έναν και μια τον άλλον χαρακτήρα έχει πάντως την πλάκα του. Ίσως να σε υπνωτίσει ο αργός ρυθμός, ίσως να σε πιάσει χασμουρητό, ίσως όλος αυτός ο συμβολισμός απλώς να σε κάνει να σκάσεις στα γέλια --γιατί, ναι, σε μια πρώτη, επιφανειακή θα την έλεγες ίσως, ανάγνωση, αυτή η Ηλέκτρα που ήταν στο διαγωνιστικό στις Κάννες το '74, έχει σαφώς μερικές αστείες στιγμές.

Αλλά, εντάξει, θα του δώσω μια ακόμη ευκαιρία, παρότι μοιάζει φύσει αδύνατο σε έναν άνθρωπο που λατρεύει το γρήγορο μοντάζ να αρέσει μαζί και ο Jancsó. Όμως, που ξέρεις; Έχει παγώνια να γυρνοβολάνε, νάνους με κύμβαλα αλαλάζοντα, μπόλικο γυμνό, μάλιστα τόσο άχαρο που δε σοκάρει, ντουζίνες κομπάρσους και vision, προπάντων αυτό. Α, και ένα πορτοκαλί ελικόπτερο.

(Ξέρω ήδη ότι προτιμώ τον πιο ανάλαφρο συνάδελφό του István Szabó, βέβαια).

Adieu Ingmar Bergman

Ένας ένας πέφτουν από το δέντρο οι εναπομείναντες μεγάλοι σκηνοθέτες. Μετά τον Altman, ήρθε η σειρά του (πολύ πιο αγαπημένου, in fact) Σουηδού Ingmar Bergman, να μας αφήσει, πλήρης ημερών, σε ηλικία 89 ετών. Οι κακεντρεχείς, τον έχουν κατηγορήσει για μισογυνισμό και αντικληρικαλισμό, το δεύτερο είναι ένας επιπλέον λόγος να τον λατρεύουμε, για το πρώτο κάνουμε τα στραβά μάτια, ειδικά κάτι τέτοιες στιγμές.

Ο Bergman, συνώνυμος με τον (αμφίσημο) όρο art cinema, ξεκίνησε από το θέατρο, είτε σκηνοθετώντας γνωστά έργα ρεπερτορίου, είτε γράφοντας τα δικά του και συνέχισε την παράλληλη αυτή πορεία, έχοντας μάλιστα και το δικό του θίασο. (Εδώ σε μας έχουν ανέβει τα Σκηνές από ένα Γάμο , Μετά την Πρόβα, Φθινοπωρινή Σονάτα). Στις συνεργασίες του υπήρξε αφοσιωμένος, όχι μόνο επειδή με την κάθε πρωταγωνίστριά του αριθμεί αρκετές ταινίες, αλλά ενίοτε και τέκνα. Οι αψεγάδιαστες (σε εμφάνιση και τεχνική) Bibi Anderson, Liv Ullman, Ingrid Thulin εμφανίζονται κατά κανόνα στις ταινίες του, όπως και ο Max von Sydow, ο Ιππότης που έπαιξε σκάκι με το Χάρο στην Έβδομη Σφραγίδα, και ο Erland Josephson. Αυτή η στενή γνωριμία και σχέση με το έμψυχο υλικό του, του επέτρεπαν πιο άνετα να ζητάει τον αυτοσχεδιασμό, όπως συνήθιζε.

Οι σχέσεις με το άλλο φύλο και γενικότερα η γυναικεία ψυχολογία αποτέλεσαν για το Bergman μεγάλο γρίφο, και φιλότιμα προσπάθησε να γίνει ανατόμος τους. Ταινίες όπως Καλοκαίρι με τη Μόνικα, Κραυγές και Ψίθυροι, Φθινοπωρινή Σονάτα, Σκηνές από ένα Γάμο και η πιο avant-garde ταινία του ever, Persona, αφοσιώνονται στην παρατήρηση των πολύπλοκων διαπροσωπικών σχέσεων των δύο φύλων ή των γυναικών μεταξύ τους, που, σημειωτέον, πάντα καταλήγουν σε φιάσκο.

Η αυτοβιογραφική ταινία Φάνι και Αλέξανδρος, που περιγράφει σπαρακτικά τη ζωή των δυο παιδιών του τίτλου ήταν από τους τελευταίους του θριάμβους και από τις πιο συγκινητικές στιγμές του έργου του, τολμώντας μια παρομοίωση της ζωής με παιχνίδι σκιάς και φωτός της Lanterna Magica –όπως τιτλοφορείται και η αυτοβιογραφία του- πάνω στον τοίχο. Χωρίς να συμμερίζεται την καχυποψία για την TV, καταδέχτηκε να σκηνοθετήσει πολλές μεταφορές θεατρικών και άλλα έργα, με τελευταίο το Saraband (2003) που είναι το τελευταίο έργο του που προβλήθηκε στο πανί.

Όσο κι αν εμείς ταραχτήκαμε που έφυγε, ο ίδιος θα το βλεπε μάλλον ψύχραιμα." It's like a light that is extinguished. Not very much to make a fuss about.", είπε κάποτε σε ερώτηση σχετική με το θάνατο.

L’eclisse: νωχελικές καλοκαιρινές επανεκδόσεις

Δεν είμαι απ’ αυτούς που θεωρούν το L’eclisse(1962) την καλύτερη ταινία του Antonioni. Άλλωστε, θα ναι λάθος να πιστεύουμε ότι η εμπειρία δεν έχει κανένα βάρος στο art and craft του κάθε μάστορα. Η ταινία, με μόνο πραγματικό θέλγητρο την ασπρόμαυρη φωτογραφία της και το νεαρότατο Alain Delon είναι η άριστη επιλογή οπτικού distraction ενώ χαλαρώνετε παντοιοτρόπως. Είναι ένα οπτικό ερέθισμα αρκούντως ενδιαφέρον, αλλά δε θα σας συνεπάρει κιόλας.(αυτό που προσπαθώ να πω με το γάντι, είναι ότι βρίσκω αυτή την ταινία του μεγάλου ομολογουμένως Antonioni κάπως βαρετή.)

Πριν οι ρέκτες του art cinema με πάρουν με τις κοτρόνες, σπεύδω να εξηγηθώ: κατ’ εμέ πάντα, η ταινία χωλαίνει σε βασικά σημεία. Καταρχήν, χωλαίνει από πρωταγωνίστρια. Καλή, χρυσή η Monica Vitti, αλλά ο κυριότερος λόγος που την πάσαρε εκείνη την εποχή ο Antonioni ως το απόλυτο θηλυκό είναι βέβαια η πολύ προσωπική σχέση τους. Να μην υποστηρίξει τη γυναίκα του ο χριστιανός θα ‘ταν κρίμα κι άδικο. Αλλά να μας πείσει κι εμάς ότι η λατρευτή του είναι σώνει και καλά χάρμα οφθαλμών θα ήταν ασυγχώρητη ηλιθιότητα.

Δεύτερον, η ταινία ανήκει στην πάλαι ποτέ εποχή που το κύμα του ευρωπαϊκού art cinema πλημμύριζε τις αίθουσες με το νωχελικό ρυθμό του και την άψογη αισθητική του και αναμενόμενα είναι σχόλιο της συγκεκριμένης εποχής. Σκηνές όπως αυτή στη Borsa(γιατί, την κοινωνική, οικονομική και διαπροσωπική αστάθεια θέλει να σχολιάσει ο Antonioni και όχι βέβαια να μας διηγηθεί ακόμη ένα love story) ή το tribal μουσικό intermezzo που θυμίζει τη μετααποικιακή παράνοια είναι πιο φορτισμένες με νόημα από τις σκηνές ουδέτερων εναγκαλισμών. Η τοποθεσία του σπιτιού της Vitti στο εύπορο προάστιο E.U.R.(Esposizione Universale di Roma) που χτίστηκε επί Μουσολίνι με το κτίριο που φαντάζει σα μανιτάρι κάνει μερικές ακόμη μερικές επιπλέον νύξεις για τη μπουρζουαζία και την ανία της και όλα αυτά είναι πολύ ωραία για τους ιστορικούς του κινηματογράφου, δεν είμαι σίγουρη όμως ότι έχουν αρκετό ενδιαφέρον για όλους τους υπόλοιπους.

Το L’eclisse είναι η τελευταία ταινία της άτυπης τριλογίας του Antonioni που αρχίζει με το L’avventura(1960) και συνεχίζει με το La notte(1961). Η Έκλειψη ήταν και η τελευταία ασπρόμαυρη προσπάθειά του, εκσυγχρονίστηκε στην αμέσως επόμενη το Il Deserto Rosso(1964). Η αποξένωση, η επίφαση συναισθημάτων και γενικά η επίφαση ζωής πίσω από τις λουστραρισμένες επιφάνειες κυριαρχούν εδώ ως θεματικές. Κατά το συνήθειο του σκηνοθέτη, ο χώρος, οι όγκοι των αντικειμένων παλεύουν να κλέψουν την παράσταση από τους πρωταγωνιστές. Οι πιο σημαντικές σκηνές δεν είναι αυτές που οι ήρωες είναι παρόντες, αλλά αυτές στις οποίες απουσιάζουν(βλ.last scene)

Συνοψίζοντας, εγώ λέω ότι η ταινία είναι λίγο-πολύ φλατ, μια διαρκής άσκοπη περιπλάνηση που δεν καταλήγει πουθενά και δε μας προκαλεί καμιά εσωτερική αναστάτωση, αλλά μας χαϊδεύει με την οπτική της δεξιότητα. Οι άλλοι λένε ότι είναι αριστούργημα, ω! πραγματικό αριστούργημα, μυαλό και μάτια έχετε, σας προτρέπω να κρίνετε μόνοι σας.

A more canonized point of view:

http://www.criterionco.com/asp/release.asp?id=278&eid=407§ion=essay