Adieu Ingmar Bergman

Ένας ένας πέφτουν από το δέντρο οι εναπομείναντες μεγάλοι σκηνοθέτες. Μετά τον Altman, ήρθε η σειρά του (πολύ πιο αγαπημένου, in fact) Σουηδού Ingmar Bergman, να μας αφήσει, πλήρης ημερών, σε ηλικία 89 ετών. Οι κακεντρεχείς, τον έχουν κατηγορήσει για μισογυνισμό και αντικληρικαλισμό, το δεύτερο είναι ένας επιπλέον λόγος να τον λατρεύουμε, για το πρώτο κάνουμε τα στραβά μάτια, ειδικά κάτι τέτοιες στιγμές.

Ο Bergman, συνώνυμος με τον (αμφίσημο) όρο art cinema, ξεκίνησε από το θέατρο, είτε σκηνοθετώντας γνωστά έργα ρεπερτορίου, είτε γράφοντας τα δικά του και συνέχισε την παράλληλη αυτή πορεία, έχοντας μάλιστα και το δικό του θίασο. (Εδώ σε μας έχουν ανέβει τα Σκηνές από ένα Γάμο , Μετά την Πρόβα, Φθινοπωρινή Σονάτα). Στις συνεργασίες του υπήρξε αφοσιωμένος, όχι μόνο επειδή με την κάθε πρωταγωνίστριά του αριθμεί αρκετές ταινίες, αλλά ενίοτε και τέκνα. Οι αψεγάδιαστες (σε εμφάνιση και τεχνική) Bibi Anderson, Liv Ullman, Ingrid Thulin εμφανίζονται κατά κανόνα στις ταινίες του, όπως και ο Max von Sydow, ο Ιππότης που έπαιξε σκάκι με το Χάρο στην Έβδομη Σφραγίδα, και ο Erland Josephson. Αυτή η στενή γνωριμία και σχέση με το έμψυχο υλικό του, του επέτρεπαν πιο άνετα να ζητάει τον αυτοσχεδιασμό, όπως συνήθιζε.

Οι σχέσεις με το άλλο φύλο και γενικότερα η γυναικεία ψυχολογία αποτέλεσαν για το Bergman μεγάλο γρίφο, και φιλότιμα προσπάθησε να γίνει ανατόμος τους. Ταινίες όπως Καλοκαίρι με τη Μόνικα, Κραυγές και Ψίθυροι, Φθινοπωρινή Σονάτα, Σκηνές από ένα Γάμο και η πιο avant-garde ταινία του ever, Persona, αφοσιώνονται στην παρατήρηση των πολύπλοκων διαπροσωπικών σχέσεων των δύο φύλων ή των γυναικών μεταξύ τους, που, σημειωτέον, πάντα καταλήγουν σε φιάσκο.

Η αυτοβιογραφική ταινία Φάνι και Αλέξανδρος, που περιγράφει σπαρακτικά τη ζωή των δυο παιδιών του τίτλου ήταν από τους τελευταίους του θριάμβους και από τις πιο συγκινητικές στιγμές του έργου του, τολμώντας μια παρομοίωση της ζωής με παιχνίδι σκιάς και φωτός της Lanterna Magica –όπως τιτλοφορείται και η αυτοβιογραφία του- πάνω στον τοίχο. Χωρίς να συμμερίζεται την καχυποψία για την TV, καταδέχτηκε να σκηνοθετήσει πολλές μεταφορές θεατρικών και άλλα έργα, με τελευταίο το Saraband (2003) που είναι το τελευταίο έργο του που προβλήθηκε στο πανί.

Όσο κι αν εμείς ταραχτήκαμε που έφυγε, ο ίδιος θα το βλεπε μάλλον ψύχραιμα." It's like a light that is extinguished. Not very much to make a fuss about.", είπε κάποτε σε ερώτηση σχετική με το θάνατο.