My dear deadline

Όπως το dead end, δηλαδή το αδιέξοδο, έτσι και το deadline, η τελική ημερομηνία για υποβολή αιτήσεων, παράδοση έργων, εργασιών κτλ. θεωρεί υποχρέωσή της στα αγγλικά να έχει πρώτο συνθετικό της τη λέξη νεκρός. Κανείς δεν πέθανε ποτέ επειδή δεν πρόλαβε να αποτελειώσει κάποια παραγγελία πριν αυτή τη νεκρή γραμμή, αλλά η λέξη από μόνη της φαντάζει νεκροφόρα που βγαίνει βόλτα σε γιορτινή πόλη. Ειδικά σε όσους έχουν εμπειρία από καταστάσεις που ενέχουν deadlines, η λέξη αναπάντεχα κόβει την ανάσα, και δυστυχώς όχι από έξαψη.

Οι ιδέες δεν έχουν όλες τον ίδιο χρόνο επώασης, οι προσωπικότητες δεν έχουν όλες τον ίδιο χρόνο συγκρότησης. Γιατί λοιπόν να μην επιλέγει ο καλλιτέχνης ( ή συγγραφέας, σκηνοθέτης κτλ.) πόσο χρόνο χρειάζεται; Κάποιοι το κάνουν. Ο Ozon κάνει ταινία κάθε χρόνο--χωρίς κανείς να τον πιέζει--μόνο γιατί δεν αντέχει να πολυκαιριάζουν τα project του, τα βαριέται. Ο Καζαντζάκης πάλι έγραφε την Ασκητική του μια ζωή--όχι ότι έφτασε απαραίτητα στην τελειότητα.

Η περίοδος ωρίμανσης των έργων τέχνης είναι αρκετά μεγαλύτερη από αυτή που ορίζουν όσοι τα εμπορεύονται. Απουσία ή απώλεια έμπνευσης, όπως και να λέγεται, από writer’s block ή φόβο του λευκού χαρτιού μέχρι την αίσθηση ότι κάποιος στέρεψε και δεν έχει άλλο να δώσει, όλα ουσιαστικά προκαλούνται ή εντείνονται από τον φόβο των deadlines, τη γνώση ότι δεν είσαι κύριος του χρόνου σου και δεν επιλέγει το έργο σε πόσο καιρό να γεννηθεί, αλλά ο εκδότης ή ο παραγωγός ή ο γκαλερίστας σου. Και όχι για κανέναν άλλο λόγο, παρά μόνο για να διακινήσουν τον βγαλμένο με το τσιγκέλι δημιουργικό πόνο σου και να κερδίσουν απ’ αυτόν. Τελικά, ακούγεται αστείο, αλλά ισχύει: τα βδελυρά deadlines κυριολεκτικά προάγουν τον καπιταλισμό.

Σε τι ρυθμούς θα κινούνταν ο κόσμος των τεχνών και των γραμμάτων δίχως deadlines; Τα παγκόσμια αποθέματα άγχους θα ήταν σίγουρα λιγότερα χωρίς αυτά. Οι σκέψεις στριφογυρίζουν και μεταλλάσσονται, η δημιουργικότητα δε θα έμενε συγκεντρωμένη σε κανένα καταραμένο project, αν δεν ενείχε ο κίνδυνος του deadline. Οι συγγραφείς θα δούλευαν χρόνια πολλά τα βιβλία τους και πιθανόν αρκετά να μην τα εξέδιδαν ποτέ. Οι ζωγράφοι, οι γλύπτες, οι αρχιτέκτονες θα άφηναν μισοτελειωμένα έργα «προς παράδοσιν», γιατί χωρίς το κατάλληλο mood δε μπορεί να μπει η σωστή πινελιά. Χιλιόμετρα φιλμ θα έμενε τυλιγμένο στις μπομπίνες του χωρίς το φως να ελευθερώσει τις εικόνες του στο πανί. Θα ήταν άραγε τα αριστουργήματα περισσότερα ή λιγότερα τότε; Ή μήπως όλα θα έμεναν ημιτελή, ως αυθόρμητα αλλά βραχέα σπινθηροβολήματα ευφυίας;