Caramel (2007)

Τον τελευταίο καιρό (χρόνο και βάλε...) έχω αποκτήσει μια πολλή κακιά συνήθεια: συγκινούμαι. Με τραγούδια, ταινίες, διαφημίσεις. Ειδικά μάλιστα αυτό με τις ταινίες, δε μπορώ να μου το συγχωρήσω. Αφού γνωρίζω καλά ότι η τεχνική του σεναρίου έχει συγκεκριμένους κανόνες, ότι οι δραματικοί ήρωες πρέπει να αλληλεπιδράσουν μεταξύ τους, να συγκρουστούν, ώστε να μας δώσουν μια ντουζίνα κρίσιμες σκηνές και κορυφώσεις που θα απευθύνονται στις συγκινησιακές χορδές μας, αφού γνωρίζω πως αμέσως μετά το cut η συναισθηματική φόρτιση θα εξανεμιστεί στη στιγμή και οι ηθοποιοί θ’αρχίσουν να λένε ανέκδοτα με το συνεργείο. Όσο κι αν τα φέρνω στο νου μου, τίποτα δεν ωφελεί, εγώ συνεχίζω να συγκινούμαι, λες και βλέπω κάτι αληθινό. Η βλακώδης ταύτιση που είχα καταπολεμήσει ικανοποιητικά παίρνει την εκδίκησή της.

Μια ακόμη ταινία κατάφερε να σπάσει το φράγμα της λογικής μου και να εκβιάζει το συναίσθημά μου σε σημείο να υγράνει επικίνδυνα τα μάτια μου (παραπάνω δεν το άφησα) είναι το --νοσταλγικό, παρότι με σύγχρονο θέμα-- Caramel-Sukkar Banat. Όπου καραμέλα δεν είναι αυτό το τίγκα στη ζάχαρη, συνήθως στρογγυλό και τυλιγμένο σε χρωματιστό χαρτάκι που οι γονείς συμβουλεύουν τα παιδιά τους να μην παίρνουν από ξένους, αλλά το παχύρρευστο μελί υγρό που περιέχει μεγάλο ποσοστό ζάχαρης και το χρησιμοποιούν οι αισθητικοί στην αποτρίχωση. Από τη στιγμή που βέβαια μπαίνει η χαλάουα στο παιχνίδι, οι θεατές αρσενικού γένους μάλλον αρχίζουν να την κάνουν με ελαφρά πηδηματάκια, γιατί ενδεχομένως δεν τους αφορά η καθημερινότητα τριών εντυπωσιακών κοριτσιών που δουλεύουν στο beauty salon τους και στα διαλείμματα τους κυνηγούν τον έρωτα.

Όσο μπανάλ και να ακούγεται (το Steel Magnolias μιλούσε για γυναίκες σε κομμωτήριο το...΄89), όσο χιλιοειπωμένη είναι αντικειμενικά μια γλυκόπικρη ματιά σε παράνομους δεσμούς, παντρειές, αποτυχημένα ραντεβού και φλερτ με φόντο κομμωτηριακούς λουτήρες, η οπτική γωνία είναι αυτή που πάντα κάνει τη διαφορά. Εκτός από τη γλυκιά γυναικεία οπτική της Nadine Labaki υπάρχει και ένα επιπλέον ατού, η εξωτική τοποθεσία της δράσης που δεν είναι άλλη από την ηλιόλουστη Βηρυττό -Beirut. Δε λέω βέβαια, αυτό που εγώ λέω ατού να είναι για σας άλλο ένα ντεκαβλέ στοιχείο, μπορεί να μη σας κάνει την παραμικρή αίσθηση η εγγύς ανατολή και το κρυφτούλι με τα αυστηρά μουσουλμανικά ήθη και έθιμα, αλλά ας υποθέσω ότι απευθύνομαι σε αυτούς που γουστάρουν τη φάση.

Η Labaki σκηνοθετεί, γράφει το σενάριο και πρωταγωνιστεί με τα μελαγχολικά της μάτια (στον κάπως μελό ρόλο της) και τα κάνει όλα πάνω-κάτω μια χαρά. Έχοντας προϋπηρεσία στη σκηνοθεσία ιδιαίτερα πιασάρικων video-clip στο Λίβανο, καταφέρνει εκτός από καλά production values και μακιγιάζ και κοστούμια που τραβούν την προσοχή, να έχει θαυμάσιο soundtrack με συμφωνικά κομμάτια, αλλά και τραγούδια με ντόπιο αραβικό στίχο εκτελεσμένα από αιθέριες γυναικείες φωνές –και τα αραβικά είναι, believe me, πολύ εύηχα, τουλάχιστον τραγουδιστά. Οι συμπρωταγωνίστριές της έχουν χάρη και ομορφάδα και ξέρουν ολίγα γαλλικά (τα μιλούν και αυτά στο Λίβανο, άλλωστε η ταινία είναι συμπαραγωγή με τη Γαλλία) που τα χρησιμοποιούν με χιούμορ σε σκηνές αστείες, αλλά και τραγικές μέσα στην αλήθεια τους (ράψιμο του υμένα, αν είναι...). Οι δευτερεύουσες χαρακτήρες έχουν ενδιαφέρον κυρίως κι αυτές για την αλήθεια και το ρεαλισμό τους, αλλά αυτά μπορούν να τα νιώσουν κυρίως, παρά να τα καταλάβουν όσοι έχουν ευαισθησία σε θέματα φύλου και ισότητας. Τι να γίνει, δε μπορούσα να μην το πω. Η καταπίεση της γυναίκας είναι σαφώς εντονότερη σε χώρες με μουσουλμανικές ρίζες και η φαινομενική ελευθερία ή το γεγονός ότι στο Λίβανο το ποσοστό των χριστιανών είναι μεγάλο δεν αλλάζει τις εγγενείς συνήθειες ενός λαού. Σκηνές όπως αυτή της νεαρής με καταπιεσμένα λεσβιακά ένστικτα, της πρωταγωνίστριας να προσπαθεί μάταια να κλείσει δωμάτιο σε ξενοδοχείο για να περάσει μια νύχτα με άντρα που δεν είναι νόμιμος σύζυγός της και μιας άλλης που δεν τολμάει να κόψει ούτε τα πλούσια μαλλιά της, επειδή η μητέρα της επιμένει ότι αυτά είναι η θηλυκότητά της αφήνουν να διαφανεί η διακριτικά παρατηρητική φύση της Labaki που ήδη με αυτή την πρώτη της ταινία ταξίδεψε μέχρι τις Κάννες για την Quinzaine πέρυσι, αλλά και Φεστιβάλ όπως το L.F.F. (όπου έλεγξα την πραγματικά εντυπωσιακή της εμφάνιση, αλλά και τη σχετικότητα της με το αντικείμενο και την ευστροφία της) και συγκίνησε, το ξέρω θετικά, και άλλους εκτός από μένα.